BEVRIJDING VAN NEDERLAND

4 en 5 mei

Direct na de Tweede Wereldoorlog nemen burgers op veel plaatsen in het land het initiatief tot herdenkingen. Deze herdenkingen vinden plaats op 4 mei, de dag vóór de in werking treding van de capitulatie van de Duitse troepen in Nederland. Op 5 mei viert Nederland de bevrijding van het Koninkrijk der Nederlanden van de Duitse en Japanse bezetter. Ook al zijn delen van het Koninkrijk eerder of juist later bevrijd dan 5 mei 1945.

Immediately after the Second World War, citizens in many places in the country take the initiative to commemorate. These commemorations will take place on 4 May, the day before the capitulation of the German troops in the Netherlands comes into effect. On 5 May the Netherlands will celebrate the liberation of the Kingdom of the Netherlands from the German and Japanese occupiers. Even though parts of the Kingdom are released sooner or later than 5 May 1945.

Herdenken en vieren internationaal

In de twintigste eeuw zijn er twee wereldoorlogen gevoerd. Samen eisten deze oorlogen meer dan tachtig miljoen mensenlevens. De Eerste Wereldoorlog heeft een overwegend militair karakter. De Tweede Wereldoorlog kost juist veel burgers het leven, door bombardementen, honger, uitputting, verzet en vervolging. Wereldwijd vinden jaarlijks herdenkingen plaats ter herinnering aan de slachtoffers van deze wereldoorlogen en de herstelde vrede.

In the twentieth century there were two world wars. Together these wars demanded more than eighty million lives. The First World War has a predominantly military character. The Second World War costs many civilians, through bombing, hunger, exhaustion, resistance and persecution. Worldwide commemorations take place every year to commemorate the victims of these world wars and the restored peace

Bevrijding Nederland

Noord-Nederland

Het noordelijke deel van Nederland is in de lente van 1945 bevrijd. Deze tweede fase in de bevrijding begon buiten Nederland, te weten met de geallieerde verovering van de Ludendorffbrug bij Remagen in Duitsland op 7 maart 1945. Brits-Canadese legers bogen af naar Oost-Nederland. Op 23 maart 1945 betraden de eerste geallieerde eenheden Oost-Nederland bij Dinxperlo en Elten, waar overigens hard werd gevochten.

The northern part of the Netherlands was liberated in the spring of 1945. This second phase in the liberation started outside the Netherlands, namely with the allied conquest of the Ludendorff bridge at Remagen in Germany on 7 March 1945. British-Canadian armies went to the east of the Netherlands. On March 23, 1945, the first Allied units entered the East of the Netherlands at Dinxperlo and Elten, where, incidentally, there was heavy fighting.

Vanaf dit moment was er geen sprake meer van een geregeld front. De Canadezen pasten een soort 'estafette'tactiek toe waarbij de voorste eenheden werden afgelost door achteropkomende eenheden. Men trachtte zover mogelijk op te rukken waarbij blokkades en versterkingen werden omzeild en succes direct werd uitgebuit. Om flankbeveiliging bekommerden de geallieerde eenheden zich niet meer. Dit was ook vrijwel niet meer nodig: de verdedigende Duitse troepen bestonden grotendeels uit ongemotiveerde oude mannen en jonge jongens die bovendien slecht bevoorraad waren.

From this moment on there was no longer a regular front. The Canadians applied a kind of 'relay' tactic in which the front units were relieved by upcoming units. They tried to advance as far as possible, blockades and reinforcements were avoided and success was exploited immediately. The allied units no longer cared for flank protection. This was also virtually unnecessary: ​​the defending German troops consisted largely of unmotivated old men and young boys who were poorly supplied.

De stad Groningen werd daarentegen op 14, 15 en 16 april feller verdedigd door enkele duizenden fanatieke Duitse en Nederlandse SS'ers. In de daaropvolgende strijd ging de noordkant van de Grote Markt in vlammen op. Groningen was niet het enige voorbeeld van forse tegenstand: een deel van de bezetters en collaborateurs verdedigde zich wel degelijk tot het uiterste.

On the other hand, the city of Groningen was fiercely defended on 14, 15 and 16 April by several thousand fanatical German and Dutch SS men. In the ensuing battle the north side of the Grote Markt went up in flames. Groningen was not the only example of strong opposition: some of the occupiers and collaborators did defend themselves to the limit.

Het zuidelijke deel van Nederland - beneden de grote rivieren - werd bevrijd in de herfst van 1944. Op 12 september 1944 trokken de Amerikanen Zuid-Limburg binnen en werden de eerste Nederlandse gemeenten bevrijd, Eijsden, Mesch, Mheer en Noorbeek. Op 13 en 14 september 1944 werd Maastricht bevrijd.

Bevrijding van Eindhoven, 20 september 1944

Operatie Market Garden werd vervolgens ingezet: een risicovol plan om in een keer de rivieren over te steken en zo Duitsland binnen te trekken. Nederland zou hierbij dan ook bevrijd worden. De operatie woedde van 17 tot 25 september 1944 en eindigde in een Duitse overwinning in de slag om Arnhem. In de herfst van 1944 werd het resterende deel van Nederland bezuiden de rivieren, met uitzondering van het gebied ten oosten van de Maas, bevrijd, voornamelijk om de toegang tot de belangrijke havenstad Antwerpen vrij te maken.

The southern part of the Netherlands - below the great rivers - was liberated in the autumn of 1944. On September 12, 1944, the Americans entered South Limburg and the first Dutch municipalities were liberated, Eijsden, Mesch, Mheer and Noorbeek. Maastricht was liberated on 13 and 14 September 1944. Liberation of Eindhoven, 20 September 1944 Operation Market Garden was then deployed: a risky plan to cross the rivers at once and so enter Germany. The Netherlands would then also be liberated. The operation raged from 17 to 25 September 1944 and ended in a German victory in the battle of Arnhem. In the autumn of 1944, the remaining part of the Netherlands south of the rivers, with the exception of the area to the east of the Meuse, was liberated, mainly to free access to the important port city of Antwerp.

De Duitsers verzetten zich heftig; zowel in Zeeland vanwege de toegang tot de haven van Antwerpen (zie Strijd om Walcheren), als ook in het oosten. In november 1944 werd Walcheren onder water gezet door de dijken stuk te bombarderen. Hierdoor verjoeg men de Duitsers uit hun posities. De bevrijding van de linker Maasoever ging gepaard met de grootste tankslag op Nederlands grondgebied (de slag om Overloon), de Duitsers wisten zelfs nog enig terrein westwaarts te winnen, Uiteindelijk was op 3 december Blerick de laatste plaats aan de Maas die door het Britse leger werd bevrijd. Het front lag nu aan de grote rivieren en voorlopig was de geallieerde opmars in Nederland tot stilstand gekomen. Roermond en Venlo moesten nog tot 9 maart 1945 wachten op de bevrijding door het Amerikaanse leger in de operatie Grenade.

The Germans fiercely resisted; both in Zeeland because of the access to the port of Antwerp (see Strijd om Walcheren), as well as in the east. In November 1944, Walcheren was flooded by bombing the dikes. As a result, the Germans were forced out of their positions. The liberation of the left bank of the Maas was accompanied by the largest tank battle on Dutch territory (the battle of Overloon), the Germans even managed to win some territory westwards. In the end Blerick was the last place on the Maas by the British Army on 3 December. was released. The front was now on the great rivers and for the time being the allied advance in the Netherlands had come to a standstill. Roermond and Venlo had to wait until 9 March 1945 for the liberation by the American army in the operation Grenade.

West-Nederland

De geallieerde troepen maakten geen haast met het binnentrekken van West-Nederland. Het Canadese leger staakte op 20 april haar opmars door de Gelderse Vallei net voor de Grebbelinie die door de Duitsers vanaf eind maart 1945 was hersteld onder de naam Grebbestellung. Met voedseldroppings eind april 1945 (Operatie Manna) probeerde men de ergste hongersnood te lenigen. Op 4 mei 1945 gaven de Duitsers in Nederland zich onvoorwaardelijk over en konden de geallieerden eindelijk West-Nederland binnentrekken.

The allied forces were in no hurry to enter the West Netherlands. The Canadian army made its advance on the 20th of April through the Gelderse Vallei just before the Grebbe Line, which was restored by the Germans from the end of March 1945 under the name Grebbestellung. With food dropping at the end of April 1945 (Operation Manna) the worst famine was attempted. On 4 May 1945, the Germans in the Netherlands surrendered unconditionally and the Allies were finally able to enter the Western Netherlands.

Texel

Op het eiland Texel maakten 800 Georgiërs deel uit van het Duitse leger, deels vrijwillig, deels min of meer gedwongen. Op 5 april 1945 kwamen zij tegen de Duitsers in opstand. Deze opstand van de Georgiërs werd door het Duitse leger na vijf weken strijd neergeslagen. Er kwamen 565 Georgiërs, 120 Texelaars en 800 Duitsers bij om. De Duitsers waren op Texel aan de macht tot 20 mei, toen Canadese militairen op het eiland aankwamen. De 228 overlevende Georgiërs werden na de oorlog uitgeleverd aan de Sovjet-Unie.

On the island of Texel 800 Georgians were part of the German army, partly voluntary, partly more or less forced. On April 5, 1945, they rebelled against the Germans. This uprising of the Georgians was defeated by the German army after five weeks of battle. 565 Georgians, 120 Texelians and 800 Germans were killed. The Germans were in power on Texel until May 20, when Canadian soldiers arrived on the island. The 228 surviving Georgians were extradited to the Soviet Union after the war.

Het eiland Schiermonnikoog was de laatste gemeente in Nederland die werd bevrijd. Toen in april 1945 de provincie Groningen werd bevrijd door de Canadezen, vluchtte een groep van ongeveer 120 SS'ers naar het eiland, waar nog steeds een Duits garnizoen aanwezig was. Op 11 juni werden de laatste 600 man Duitse troepen op Schiermonnikoog door de Canadezen afgevoerd.

The island Schiermonnikoog was the last municipality in the Netherlands that was liberated. When in April 1945 the province of Groningen was liberated by the Canadians, a group of about 120 SS troops fled to the island, where a German garrison was still present. On 11 June, the last 600 German troops on Schiermonnikoog were removed by the Canadians.

Vast patroon

Bevrijdingen verliepen vaak volgens een vast patroon. Het schieten en oorlogsgeweld kwam naderbij, vervolgens een verkenner of een dorpsgenoot die beweerde de bevrijders te hebben gezien. Uiteindelijk arriveerden na enkele uren gespannen wachten de geallieerden die door de bevolking stormachtig werden onthaald. Duitsers capituleerden of trokken zich terug terwijl verzetsstrijders en onderduikers tevoorschijn kwamen. "Foute" Nederlanders werden gevangengezet en beschimpt door de bevolking. De geallieerden brachten sigaretten en chocola mee en deelden die uit. In die bevrijdingsdagen vielen nog doden door verdwaalde kogels, zelfs van vreugdeschoten maar bijvoorbeeld ook tijdens de schietpartij op de Dam van 7 mei 1945.

Liberations often went according to a fixed pattern. The shooting and war violence approached, then a scout or a fellow villager who claimed to have seen the liberators. Eventually, after a few hours, tense guards arrived and the Allies were stormily welcomed by the population. Germans capitulated or retreated while resistance fighters and people in hiding emerged. "Wrong" Dutch people were imprisoned and taunted by the population. The Allies brought cigarettes and chocolate with them and handed them out. In those liberation days, people still lost their lives because of lost bullets, even with joy shots but also during the shooting on the Dam on 7 May 1945.

In september 1944 was het zuiden van Nederland al bevrijd. De bezetting voor de rest Nederland duurde nog tot mei 5 1945. Op 8 mei eindigde de oorlog in heel Europa. De oorlog in Azië zou nog een paar maanden voortduren.

Op 5 mei hield koningin Wilhelmina op Radio Herrijzend Nederland een toespraak, waarin ze niet alleen alle bondgenoten, het verzet en de strijdkrachten bedankte, maar ook de blijdschap over de hernieuwde vrijheid benadrukte: ''Eindelijk zijn wij weer baas op eigen erf en aan eigen haard."

Na de bevrijding bod de regering Gerbrandy zijn ontslag aan. Het Militair Gezag was aangesteld door de Nederlandse regering in ballingschap als gezaghebber in de overgangsperiode na de bevrijding. Willem Schermerhorn kreeg samen met Willem Drees van de koningin de opdracht een 'kabinet voor herstel en vernieuwing' te vormen. Op 25 juni trad het nieuwe kabinet Schermerhorn-Drees aan.

In September 1944 the south of the Netherlands was already liberated. The occupation for the rest of the Netherlands lasted until May 5 1945. On 8 May the war ended all over Europe. The war in Asia would continue for a few months. On May 5, Queen Wilhelmina gave a speech to Radio Herrijzend Nederland, in which she not only thanked all the allies, the resistance and the armed forces, but also emphasized the joy about the renewed freedom: "Finally we are the boss on our own property and on our own hearth. " After the liberation, the Gerbrandy government offers its resignation. The military authority was appointed by the Dutch government in exile as lieutenant governor in the transitional period after the liberation. Willem Schermerhorn, together with Willem Drees of the Queen, was commissioned to form a 'cabinet for restoration and renewal'. On June 25, the new Schermerhorn-Drees cabinet joined.

Na de landingen in Normandië in juni 1944 vochten Polen met de geallieerden voor de bevrijding van West Europa. In Nederland streden zij in Zeeuws-Vlaanderen, West Brabant, in de slag om Arnhem en in Groningen en Drenthe. Breda werd op 29 oktober 1944 door de Eerste Poolse Pantserdivisie bevrijd.

After the landings in Normandy in June 1944, Poland fought with the Allies for the liberation of Western Europe. In the Netherlands they fought in Zeeuws-Vlaanderen, West Brabant, in the battle of Arnhem and in Groningen and Drenthe. Breda was liberated by the First Polish Armored Division on 29 October 1944.

De route die de Poolse Pantserbrigade aflegde bij de bevrijding van Nederland.

De grote tragiek van deze Poolse bevrijders was dat zij in 1945 niet terug konden keren naar hun geboorteland. Nederland mocht dan wel bevrijd zijn, Polen was door Rusland onder de voet gelopen en bij terugkeer in Polen liepen de Poolse soldaten het risico gevangen te worden genomen. Het communistische bewind in Polen zat bepaald niet te wachten op Poolse soldaten die de Poolse regering in Britse ballingschap als legitiem gezag aanvaardden. Zo kon het gebeuren dat de jonge mannen die zulke grote offers hadden gebracht, voor hun eigen vaderland, maar ook voor de vrijheid van Frankrijk, België en Nederland, zélf nooit de vrijheid in hun eigen land konden ervaren.

Tijdens de opmars van troepen vanuit Normandiё zijn er opnames gemaakt door een Poolse filmverslaggever. Deze film Idziemy, wat betekent 'Wij gaan' is nu te zien in het Museon.
Ook vertellen twee kinderen van oudstrijders hun persoonlijke verhaal over hun Poolse vaders en wat dat voor hen betekent.
Wadec Salewicz is de oudste zoon van een Poolse bevrijder. Zijn ouders zijn direct na de oorlog getrouwd en kregen vijf kinderen. In het begin vertelde zijn vader heel weinig over de oorlog, maar toen hij ouder werd begon hij iets meer te vertellen. Wadec is vanaf 1980 regelmatig op bezoek gegaan bij familie in Polen. Na de dood van zijn vader is Wadec bestuurslid geworden van de 1e Poolse Pantserdivisie en is hij in het Generaal Maczek Museum vrijwilliger geworden.

The great tragedy of these Polish liberators was that in 1945 they could not return to their native country. The Netherlands might have been liberated, Poland was overrun by Russia and on return to Poland the Polish soldiers ran the risk of being captured. The communist regime in Poland was certainly not waiting for Polish soldiers who accepted the Polish government in British exile as legitimate authority. It could happen that the young men who had made such great sacrifices for their own country, but also for the freedom of France, Belgium and the Netherlands, could never experience freedom in their own country. During the advance of troops from Normandy, recordings were made by a Polish film reporter. This film Idziemy, which means 'We are going' can now be seen in the Museon. Two children of former soldiers also tell their personal story about their Polish fathers and what that means to them. Wadec Salewicz is the eldest son of a Polish liberator. His parents were married immediately after the war and had five children. In the beginning his father told very little about the war, but when he got older he began to tell something more. Wadec has regularly visited family in Poland since 1980. After the death of his father, Wadec became a board member of the 1st Polish Armored Division and became a volunteer in the General Maczek Museum.

Wadec Salewicz tijdens de herdenking op 29-10-2011 in Oosterhout

Jan Slezak is een zoon van een veteraan van de 1e Poolse Pantser divisie. Jan: "Mijn vader heb ik nooit over de oorlog horen praten, behalve tegen zijn vrienden, maar dat ging vanzelfsprekend in het Pools, zodoende hadden wij geen weet van wat hij had meegemaakt en misschien was dat wel zijn bedoeling, om ons daar niet mee te confronteren.
Mijn vader is na de oorlog maar twee keer terug geweest bij zijn familie. Zijn moeder leefde nog en woonde bij haar dochter, de zus van mijn vader, in een klein dorpje in het midden van Polen."
Jan heeft de contacten met zijn Poolse familie hersteld en heeft regelmatig contact met een oom en tante, die hem als hun zoon beschouwen. Daarnaast heeft Jan heeft ook contacten met een club Poolse motorrijders die om de twee jaar een tocht naar Normandiё organiseren, waar vandaan ze de route volgen die generaal Maczek met zijn pantserdivisie heeft gereden bij de bevrijding in 1944.

Jan Slezak is a son of a veteran of the 1st Polish Armored Division. Jan: "I never heard my father talk about the war, except to his friends, but that went naturally in Polish, so we did not know what he had been through and maybe that was his intention, to not let us to confront. My father returned to his family only twice after the war. His mother was still living and living with her daughter, my father's sister, in a small village in the middle of Poland. " Jan has restored contacts with his Polish family and has regular contact with an uncle and aunt who consider him as their son. In addition, Jan also has contacts with a club of Polish motorcyclists who organize a trip to Normandy every two years, from where they follow the route that General Maczek drove with his armored division at the liberation in 1944.